جزوه ی مفاهیم نظری آزمایشگاه گیاهان آبزی، کاوش 4

جزوه ی مفاهیم نظری آزمایشگاه گیاهان آبزی، کاوش 4 (نهانزادان آوندی/ دم اسبیان) شاخه نهانزادان آوندی گیاهانی هستند بسیار قدیمی که بنا به عقیده عده زیادی از دیرین شناسان در دوره سیلورین ظاهر شده‌اند و در دوره کربونیفر که قسمت اعظم پوشش گیاهی زمین را تشکیل می‌دادند به اوج خود رسیدند و در دوره‌های بعدی رو به زوال گذاشتند و عده ناچیزی از آنها خواه به حالت اولیه مانند دم اسبیان و خواه با تغییراتی چند مانند سرخسها تا به امروز باقی مانده‌اند. نهانزادان آوندی گیاهانی هستند که نسبت به سایر گیاهان به نور کمتری نیاز دارند و از طریق ریشه و برگ آب مورد نیاز خود را جذب می‌کنند و در آنها مرحله اسپروفیتی طولانی‌تر از مرحله گامتوفیتی است. رده بندی نهانزادان آوندی رده Psilopsida که گیاهان متعلق به این رده فاقد برگ هستند و ساقه دارای انشعابات دوتایی است. رده Lycopsida که این گیاهان دارای برگ هستند اما این برگها برگهای واقعی نیستند. انشعابات ساقه از نوع دوتایی یا فراهم است و راسته دم اسبیان در این رده قرار دارد. رده Pteropsida که در این گیاهان برگهای واقعی وجود دارد و مهمترین گیاهان این رده سرخسها هستند. تقسیم بندی دم اسبیان دم اسبیان شامل دو گروه هستند. دم اسبیان با یک نوع ساقه و ساقه‌های تو پر که از این نوع یک گونه در ایران به نام ترکمن ریش Equisetum maximum که ساقه قطوری دارد در ایران وجود دارد. گروه دوم شامل دم اسبیانی است که دارای نوع ساقه هستند و ساقه‌های توخالی دارند مانند Equisetum aevens. مشخصات دم اسبیان شاخه دم اسبیان به واسطه دارا بودن ساقه‌های بندبند و شیاردار و برگهای فراهم غشایی به سادگی از سایر گروههای نهانزاد قابل تشخیص‌اند. در اثر تجمع مواد سیلیس معدنی در سلولهای اپیدرمی ، ساقه‌های سبز و فتوسنتز کننده آنها زبر و خشن است. ساقه‌های هوایی توخالی‌اند. پیکر رویشی این گیاهان متعلق به نسل اسپورفیت بوده و گیاهانی جور هاگند. هاگدانها در انتهای ساقه‌های زایا به صورت مجتمع قرار گرفته و تشکیل استروبیل داده‌اند. برخی از دم اسبیان ایجاد دو نوع ساقه زایا و نازا نمی‌نمایند که از نظر مورفولوژی و فقدان یا دارا بودن کلروفیل از یکدیگر متمایزند. پروتال دم اسبیان سبز و فتوسنتز کننده و حاوی آنتریدی و یا آنتریدی و آرکگون بطور توام است. گیاهانی یکساله یا چند ساله خشکی‌زی و یا گاهی نیمه آبزی و دارای ریزوم و ریشه هستند. ساقه‌های آنها توخالی ، شیار‌دار و مفصل‌دار و در برخی از دم اسبی‌ها ساقه‌های زایا فاقد سبزینه و بدون انشعابات فرعی و جانبی و ساقه‌های نازا سبزینه‌دار و دارای انشعابات فرعی متعددی است. انشعابات جانبی معمولا به صورت فراهم در محل گره‌های ساقه قرار گرفته و دارای ساختمانی مشابه با ساقه اصلی است. برگها به صورت فلسهای غشایی (میکروفیل) و فراهم در دور تا دور هر گره ساقه قرار گرفته و کم و بیش به یکدیگر اتصال یافته‌اند. دم اسبی‌ها جور هاگ بوده و هاگدانها به پایکهای مخصوصی که از یک میله کوتاه و صفحه‌ای چند وجهی تشکیل یافته است اتصال دارند. مجموع اسپورانژیوفورها در انتهای ساقه‌های زایا یا به صورت فشرده قرار گرفته و تشکیل استروبیل داده‌اند. هاگها معمولا کروی و دارای الاتر هستند. نسل گامتوفیت متشکل از پروتالی بی‌شکل و سبز رنگ است. مهمترین قسمت اسپروفیت دم اسبیان ساقه آن است که بر دو نوع است: زیرزمینی و هوایی ساقه دم اسب گره‌دار است و فاصله میان گرهها مشخص‌اند. هر گره از حلقه‌هایی از برگهای کوچک و قهوه‌ای بی‌دوام پوشیده است. فتوسنتز بوسیله ساقه‌های سبز انجام می‌شود و استروبیل که در نوک ساقه‌های زایشی بوجود می‌آید دارای اسپورانژیوفورهایی است که شش گوشند و هر یک بوسیله پایه کوتاهی به ساقه متصل است. گامتوفیت می‌تواند فتوسنتز کند و از نظر تغذیه خودکفاست. اسپروفیت دیپلوئید و یاخته‌های جنسی هاپلوئیدهستند. گامتوفیت یک پایه است و اسپرم و تخمک روی یک گامتوفیت مشترک تولید می‌شوند. در این بخش جزوه ی مفاهیم نظری درس گیاهان آبزی، کاوش 4 (نهانزادان آوندی/ دم اسبیان) در 3 صفحه برای شما عزیزان قرار داده شده است.